අන්තර්ජාලය – Internet

අන්තර්ජාලය යනු,

• ලොව පුරා පිහිටි පරිගණක ජාල වල එකතුවකි.
• ලොව පුරා තොරතුරු සන්නිවේදනය කරගැනීමට ඇති වේගවත් ම මාර්ගය වේ. (Information Super Highway)
• අන්තර්ජාලය භාවිතය පිළිබඳ ප්‍රතිපත්ති සහ එහි ක්‍රියාකාරීත්වය පවත්වාගෙන යනු ලබන නියමාවලි (Protocol) පිළිබඳව කටයුතු කරන්නේ අන්තර්ජාල සමාජය (The Internet Society) නම් ආදායම් නොලබන සංවිධානය මඟිනි.
• යම් පරිගණකයක් අන්තර්ජාලයට සම්බන්ධ වූ විට එය ද අන්තර්ජාලයට අයත් පරිගණකයක් වේ.

ඒකාකාර සම්පත් නිශ්චායකය  (URL – Uniform Recourse Locator)

• පරිගණක අතර තොරතුරු අන්තර්ජාලය හරහා සම්ප්‍රේශනය කිරීමට HTTP – Hypertext Transfer Protocol නම් වූ නියමාවලි යොදා ගනී.
• මෙම අති විශාල තොරතුරු අන්තර්ජාලය හරහා සපයනු ලබන සේවාව වන්නේ ලෝක ව්‍යාප්ත වියමන (World Wide Web – www ) වේ.
• www සේවාව තුළ විවිධ වෙබ් අඩවි වල මෙම තොරතුරු පවතී.
• එබැවින් එම විවිධ තොරතුරු අනන්‍යව හඳුනා ගැනීමට යෙදා ගන්නා ක්‍රමය වන්නේ ඒකාකාර සම්පත් නිශ්චායකය (URL – Uniform Recourse Locator) වේ.

ඒකාකාර සම්පත් නිශ්චායකයක (URL) ඇති කොටස්

පහත දැක්වෙන ඒකාකාර සම්පත් නිශ්චායකය සලකන්න.

• ඒකාකාර සම්පත් නිශ්චායකයක http නියමාවලියේ සිට වසම් නාමය දක්වා තිබීම අනිවාර්ය වේ.

උදාහරණ :-

• http://www.edupub.gov.lk – අධ්‍යාපන ප්‍රකාශන දෙපාර්තමේන්තුව
• http://www.moe.gov.lk – අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය
• http://www.nie.lk – ජාතික අධ්‍යාපන ආයතනය
• http://www.doenets.lk – ශ්‍රී ලංකා විභාග දෙපාර්තමේන්තුව

IP (Internet Protocol) ලිපිනය

• අන්තර්ජාලයට සම්බන්ධ සෑම පරිගණකයක්ම අනන්‍යව හඳුනා ගන්නේ IP ලිපිනය මඟිනි.
• මෙය දශම තිතෙන් (“.”) වෙන්වෙන 0 සිට 255 දක්වා වූ අගය කාණ්ඩ හතරක් මඟින් දක්වයි.
• මෙම අංකනය “Dotted Decimal Notation” යනුවෙන් හඳුන්වයි.
  • උදාහරණ :-
    • 168.1.5
    • 10.15.25
    • 105.2.105

• අන්තර්ජාල සේවා සැපයුම් කරුවන් (ISP – Internet Service Provider) විසින් IP ලිපින ලබා දෙයි.
• ඒ සඳහා අදාල සේවා සපයන ආයතනයට ගෙවීම් කළ යුතු වේ.

වසම් නාමය (Domain Name)

http://www.edupub.gov.lk

ඉහත සඳහන් URL එක සලකන්න. එහි,

• .gov මඟින් රාජ්‍යය (Government) ද,
• .lk මඟින් ශ්‍රී ලංකාව ද නියෝජනය කරයි.
• මෙහි gov ට පසුව යෙදෙන lk වසම ඉහල වසම් නාමය ලෙස හඳුන්වයි.
• අන්තර්ජාගයේ සෑම වෙබ් අඩවියකටම අනන්‍යතාවයක් වසම් නාමය මඟින් ලබා දෙයි.
• වසම් නාමය මඟින් අදාල වෙබ් අඩවි අයත් ක්ෂේත්‍රය හෝ අයත් රට හෝ මෙම දෙකම පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබාගත හැකි වේ.

වසම අයත් ක්ෂේත්‍රය අනුව,

වසම අයත් රට අනුව,

• වසම් නාමයක දකුණු පස කෙළවරේ ම පවතින වසම, ඉහළ මට්ටමේ වසම (Top Level Domain) ලෙස හඳුන්වයි.

අන්තර්ජාලයේ මෙහෙයුම සිදුවන ආකාරය.

• අන්තර්ජාලයට පිවිසීමට ඔබ විසින් වෙඩ් අතරික්සුවක් භාවිතා කළ යුතු අතර, එහි ඔබට පිවිසීමට අවශ්‍ය වෙබ් අඩවියේ ලිපිනය හෙවත් ඒකාකාර සම්පත් නිශ්චායකය (Uniform Resource Locator – URL) ලබා දිය යුතු වේ.
• ඔබ විසින් ඇතුලත් කරන ලද කියවීමට හැකි ලිඛිත ලිපිනය IP ලිපිනයකට පරිවර්තනය කළ යුතු වේ.
• මෙම පරිවර්තනය වසම් නාම සේවාදායකය (Domain Name System – DNS) මඟින් සිදු කරයි.
• සෑම විටම ඔබ විසින් අන්තර්ජාලයට පිවිසීමට එහි ලිපිනය ඇතුලත් කිරීමේදී සිදුවන්නේ එයට අනුරූප නිවැරදි IP ලිපිනයට පරිවර්තනය කිරීම සඳහා එය DNS වෙත යොමු කිරීමයි.
• DNS මඟින් ලබාදෙන IP ලිපිනය මඟින් ඔබව අදාල වෙබ් අඩවියට ම්බන්ධ කරයි.
• මෙම ක්‍රියාවලිය පසුබිමින් ඉතා ඉක්මනින් සිදු වන බැවින් එවැන්නක් සිුවන බව පරිශීලක ඔබට නොදැනෙන තරම් වේ.
• වෙබ් අඩවි සඳහා සත්‍ය වශයෙන්ම ඇත්තේ IP ලිපිනයක් වේ. එය අංක සමූහයකින් සැදුම්ලත් ලිපිනයකි.
• අපට එවැනි අංක රාශියක් මතක තබා ගැනීමට වඩා පහසුවෙන් වචන මතක තබා ගත හැකි නිසා IP ලිපින සඳහා වසම් නාම හඳුන්වා දී ඇත.
• අන්තර්ජාලයට හිමිකරුවෙකු නොමැත.
• එය මෙහෙයවීමට නියමාවලි (Protocol) පවතී. ඒවායින් කිහිපයක් නම්,
  • HTTP – Hypertext Transfer Protocol (HTML ලේඛන හුවමාරුව)
  • TCP/IP – Transmission Control Protocol / Internet Protocol (IP ලිපින හුවමාරුව පාලනය කිරීම)
  • FTP – File Transfer Protocol (ගොනු හුවමාරුව)
  • SMTP – Simple Mail Transfer Protocol (විද්‍යුත් තැපැල් හුවමාරුව)
  • ICMP – Internet Control Message Protocol (දෝෂ ඇති අවස්ථා වල පණිවිඩ දැන්වීම හා පණිවිඩ පාලනය)
• අන්තර්ජාලය පුළුල් ප්‍රදේශ ජාලයකි. (Wide Area Network – WAN)
• එය සේවාලාභී හා සේවාදායක ආකෘතියක් (Client Server Model) මත නිර්මාලය වී ඇත.
• අන්තර්ජාලයට සම්බන්ධ සෑම පරිගණකයක්ම සේවාලාභී හෝ සේවාදායක යන වර්ග දෙකෙන් එකකට අයත් වේ.
• සේවාදායක හෙවත් සේවා යෝජිත පරිගණක මඟින් සේවා ලාභී පරිගණක වෙත අවශ්‍ය සම්පත් බෙදා දෙනු ලබයි.
  • බාගත කිරීම (Download) – සේවාදායක පරිගණකවල ඇති තොරතුරු සේවාලාභී පරිගණක වෙත ලබා ගැනීම.
  • උඩුගත කිරීම (Upload) – සේවාලාභී පරිගණකවලා ඇති තොරතුරු සේවාදායක පරිගණක වෙත ලබාදීම.

අන්තර්ජාල සේවාදායක පරිගණක කිහිපයක්.

• Web Server – වෙබ් පිටු තැම්පත් කර තබාගැනීම හා සේවාලාභී පරිගණක වෙත ලබාදීම.
• Mail Server – විද්‍යුත් තැපැල් තැම්පත්කර තබා ගැනීම හා සේවාලාභී පරිගණක වෙත ලබා දීම.
• DNS Server – URL, IP ලිපින බවට පරිවර්තනය කිරීම.

අන්තර්ජාලයේ කාර්යයන්.

1. ලෝක ව්‍යාප්ත වියමන (World Wide Web – WWW)
2. විද්‍යුත් තැපෑල (Electronic Mail – Email)
3. ගොනු හුවමාරු නියමාවලිය (File Transfer Protocol)
4. දුරස්ථ පිවිසුම (Remote Access)
5. ගොණු බෙදා ගැනීම (File Sharing)
6. බහුමාධ්‍ය සැපයුම (Streaming of media)
7. සෙවුම් යන්ත (Search Engines)

ලෝක ව්‍යාප්ත වියමන (World Wide Web – WWW)

• ලොව පුරා පරිගණක වල ගබඩා කර ඇති විද්‍යුත් ලේඛන වල එකතුවකි.
• මෙහි නිර්මාතෘ වන්නේ සර් ටිම් බර්න්ර්ස් ලී (Sir Tim Berners Lee) මහතා වේ.
• වෙබු අතරික්සුවක් හරහා මෙයට පිවිසිය හැකිය.
• වෙබ් අඩවියක වෙබ් පිටු කිහිපයක් පැවතිය හැකිය. එම පිටු වල,
  • ලිඛිත සටහන්
  • පිංතූර
  • වීඩියෝ
  • ශබ්ධ
  • වෙනත් බහු මධ්‍ය සහ අධි සන්ධාන (Hyperlink) අඩංගු වේ.

ගොනු හුවමාරු නියමාවලිය (File Transfer Protocol)

• විද්‍යුත් තැපැල් පණිවිඩයක අමුණා යැවීමට නොහැකි විශාල ප්‍රමාණයේ ගොනු හවමාරුව සඳහා යෙදා ගැනේ.
• අන්තර්ජාලයේ Upload/Download සඳහා යොදා ගනී.

දුරස්ථ පිවිසුම (Remote Access)

• අන්තර්ජාලයේ ඇති පරිගණකයක් දුරස්ථව සිට පාලනය කිරීමට හා හැසිරවීමට මෙමඟින් හැකියාව ලැබේ.
• ඇතැම් විට පරිශීලකගේ අනුදැනුමකින් තොරවද වෙනත් පරිශිලකයින් පරිගණකයේ ඇති වැදගත් දත්ත හා තොරතුරු සොරා ගැනීමටද මෙය භාවිත කරයි. එවිට එය Hacking ලෙස හැඳින්වේ.

ගොනු බෙදා ගැනීම (File Sharing)

• පරිගණක ජාලගත කිරීමේ ප්‍රධානතම අරමුණ මෙය වේ.
• ඒ අනුව අන්තර්ජාලය තුළ මෙම ක්‍රියාවලිය නිරනුතරයෙන්ම සිදු වේ.
  • මාර්ගගතව විභාග ප්‍රතිඵල බැලීමේදී එක් සේවා දායක පරිගණකයකට විශාල සේවා ලාභී පරිගණක ගණනක් සම්බන්ධ වීම.
  • වෙබ් අඩවියක් වෙත පරිශීලකයින් දහස් ගණනක් සම්බන්ධ වීම.

බහුමාධ්‍ය සැපයුම (Streaming of media)

• අන්තර්ජාලයේදී පාඨ, ශ්‍රව්‍ය සහ දෘෂ්‍ය යන සුයලු ආකාරයේ බහුමාධ්‍ය සහිත තොරතුරු පරිගණක අතර හුවමාරු වේ.

සෙවුම් යන්ත්‍ර (Search Engines)

• අන්තර්ජාලයේ අඩංගු සියලුම තොරතුරු තිබෙන වෙබ් අඩවි සියල්ලම අප නොදනී.
• එනමුත් අපට අවශ්‍ය විෂයට අදාල තොරතුරු සහිත වෙබ් අඩවි සොයා ගැනීමට සෙවුම් යන්තු භාවිත කරයි.
• මෙමඟින් ඉතා පහසුවෙන් අන්තර්ජාලයේ ඇති සම්පත් සොයා ගැනීමට හැකියාව ලැාබ්.
• බහුලව භාවිත කෙරෙන සෙවුම් යන්ත්‍ර කිහිපයක් නම්,
  • http://www.google.com හෝ http://www.lk
  • http://www.yahoo.com
  • http://www.ask.com
  • http://www.msn.com

සන්නිවේදනය සඳහා අන්තර්ජාලය භාවිතය

විද්‍යුත් තැපෑල

• පුද්ගලයින් දෙදෙනෙකු හෝ සමූහයක් අතර විද්‍යුත් ක්‍රමයට ලිපි හා ලිපිගොණු ලෙස පණිවුඩ හුවමාරු කිරීම විද්‍යුත් තැපෑල මඟින් සිදු වේ.
• මෙය ලොව ඇති වේගවත්ම හා ලාභදායී සන්නිවේදන ක්‍රමය වේ.
• පුද්ගයයෙකුගේ විද්‍යුත් තැපැල් ගිණුම අන්තර්ජාලය තුළ ඔහුගේ අනන්‍යතාවය හඳුනා ගැනීම සඳහාද භාවිත වේ.
• විද්‍යුත් තැපැල් ලිපිනයක් පරිශීලක නාමය හා වසම් නාමය ලෙස කොටස් දෙකකින් සමන්විත වේ. මෙම කොටස් දෙක @ සලකුණ මඟින් වෙන්කර දක්වනු ලැබේ.
  • exams@doenets.lk මෙම විද්‍යුත් තැපැල් ලැපිනයෙහි,
    • පරිශීලක නාමය – exams වේ.
    • වසම් නාමය – lk වේ.
  • විද්‍යුත් තැපැල් ලිපිනයක් විද්‍යුත් තැපැල් සේවා සපයන වෙබ් අඩවියක් මඟින් පහසුවෙන්ම නොමිලයේ සකස් කරගත හැකිවේ.
  • විද්‍යුත් තැපැල් ගිණුමකට විද්‍යුත් තැපැල් ලිපිනයක් සහ මුරපදයක් පැවතීම අනිවාර්ය වේ.
  • තම විද්‍යුත් තැපැල් ගිණුමට ලිපිනය හා මුරපදය යොදා ඇතුළු වීමෙන් විද්‍යුත් තැපැල් ලිපි යැවීම සහ ලැබුනු විද්‍යුත් තැපැල් ලිපි බැලීම සිදු කල හැකිවේ.

විද්‍යුත් තැපැල් ලිපියක් යැවීම

• තම විද්‍යුත් තැපැල් ගිණුමට ඇතුළු වී Compose බොත්තම Click කළ විට පහත අයුරු කවුළුවක් ඔබට දිස් වේ.

• To යන ස්ථානයේ ලබන්නාගේ ලිපිනය සඳහන් කරන්න.
• Cc (Carbon Copy) යන ස්ථානයේ මෙම ලිපියේම පිටපත් යැවිය යුතු අයගේ ලිපිනය සඳහන් කරන්න.
• Bcc (Blind Carbon Copy) මෙම විද්‍යුත් ලිපිය ලැබෙන To සහ Cc ට නොදැනෙන ලෙස මෙම ලිපිය යැවිය යුතු අයගේ ලිපිනය මෙහි සඳහන් කරන්න.
• Subject යන ස්ථානයේ විද්‍යුත් තැපැල් ලිපියට අදාල මාතෘකාව හෝ අදාල විෂය සඳහන් කරන්න.
• (Attachment) දැක්වෙන ස්ථානය මත Click කර විද්‍යුත් තැපැල් ලිපිය සමග යැවිය යුතු විද්‍යුත් ගොණුවක් හෝ ගොණු සම්බන්ධ කරන්න.
• එයට පහලින් ඇති සුදු පැහැති අවකාශය තුළ ලිපිය යතුරුලියනය කරන්න.
• Send යන ස්ථානය මත ක්ලික් කිරීමෙන් ලිපිය යවන්න.

පරිශීලකගේ පහසුව සඳහා විද්‍යුත් තැපැල් ගිණුමක ඇති ලිපි බහාලුම් කිහිපයක්,

• Inbox – ලැබෙන ලිපි තැම්පත් කිරීම
• Drafts – යැවීමට සකස් කළ සම්පූර්ණ නොකල ලිපි බහාලුම
• Sent – යවනලද ලිපි බහාලුම
• Outbox – Send කළ පසු ලබාන්නා වෙත යන තුරු ලිපිය තාවකාලිකව තබා ගැනීම
• Trash/Deleted – මකාදමන ලද ලිපි යම් කාලයක් රඳවා තබා ගැනීම
• Spam/Junk – ආයාචිත (අනවශ්‍ය) ලිපි බහාලුම